ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ داوا لە فەرەنسا دەکەن ڕێککەوتنەکەی لەگەڵ بەریتانیا هەڵپەسێرێت
بەپێی هەواڵێکی ڕۆژنامەی ( گاردیان )، پانزە ڕێکخراوی فەرەنسی و بەریتانی بۆ مافی مرۆڤ سکاڵایەکی یاساییان لە فەرەنسا تۆمار کردووە دژی ڕێککەوتنێکی نوێی نێوان هەردوو وڵات سەبارەت بە گۆڕینەوەی پەنابەران، کە بە ڕێککەوتنی “یەک بە یەک” ناسراوە.
ڕاپۆرتی هەواڵ:
پانزە ڕێکخراوی فەرەنسی و بەریتانی تایبەت بە مافی مرۆڤ، لە ڕێگەی سکاڵایەکی یاساییەوە لە فەرەنسا، داوای هەڵپەساردنی ڕێککەوتنی مشتومڕاوی “یەک بە یەک” دەکەن کە لەگەڵ بەریتانیا واژۆ کراوە.
ئەم ڕێککەوتنە کە لە مانگی تەممووزی ڕابردوودا لەلایەن بەریتانیا و فەرەنساوە واژۆ کرا، بریتییە لە ناردنەوەی یەک پەناخواز لە بەریتانیاوە بۆ فەرەنسا لە بەرامبەر وەرگرتنی پەناخوازێکی دیکە لە فەرەنساوە بۆ بەریتانیا، بەتایبەتی ئەو کەسانەی بە بەلەمی بچووک دەگەنە کەناراوەکانی بەریتانیا.
لە نێو ئەو ڕێکخراوانەی کە پشتگیری لەم سکاڵایە دەکەن، ناوی وەک “یوتۆپیا 56″، “ئۆبێرژ دێ میگرانت”، “سیکورس کاتۆلیک” و “پزیشکانی جیهان” دەبینرێن.
لیۆنێل کروزۆ، پارێزەری فەرەنسی کە سەرپەرشتی سکاڵاکە دەکات، ڕایگەیاند: “ئێمە تانەیەکمان لە ئەنجومەنی دەوڵەت تۆمار کردووە دژی ئەو بڕیارەی کە ڕێککەوتننامەی فەرەنسی-بەریتانی بڵاوکردۆتەوە. ئێمە دژی ئەو ڕێکارانەی ناردنەوەین کە لەم ڕێککەوتنەدا هاتوون.”
ناوبراو وتیشی: “ئەم ڕێکارانە گەرەنتی پێویست بۆ لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی تایبەتی ئاوارەکان دابین ناکەن. جگە لەوەش، شێوازی ‘یەک بە یەک’ جێگەی گومانێکی زۆرە و بە شێوەیەکی پێویست ڕێز لە بنەمای کەرامەتی مرۆڤ ناگرێت.”
کروزۆ ئاماژەی بەوەشدا کە بەشێک لە سکاڵاکەیان ئەوەیە کە مەرجەکان پێشێلی دەستووری فەرەنسا دەکەن و دەبوو پێش چوونی ڕێککەوتنەکە بۆ بواری جێبەجێکردن، پڕۆژەیاسایەک بۆ پەسەندکردنی پێشکەش بە پەرلەمانی فەرەنسا بکرایە، بەڵام “پەرلەمان نەیتوانیوە لێکۆڵینەوە لەم ڕێککەوتنە بکات.”
ئەم سکاڵایە لە کاتێکدایە کە 25 لەو پەنابەرانەی بەپێی ڕێککەوتنەکە نێردراونەتەوە بۆ فەرەنسا، بەیاننامەیەکی هاوبەشیان سەبارەت بە بارودۆخی خۆیان ئامادە کردووە و بۆ ڕۆژنامەی ( گاردیان )یان ناردووە. ئەوان دەڵێن پێویستە “بەپەلە سەرنج بخرێتە سەر ئەو بارودۆخە زۆر سەخت و ناهەموارەی کە ئێستا تێیدا دەژین.”
تا ئێستا 26 پەناخواز نێردراونەتەوە بۆ فەرەنسا، کە لە چەندین ناوچەی جەنگی وەک ئێریترییا و ئێرانەوە هەڵاتوون. یەکێک لەوانە دوای گەیشتنی بە فەرەنسا، ئەو وڵاتەی جێهێشتووە و شوێنی نادیارە.
زۆربەی ئەم پەنابەرانە گەنجن و تەمەنیان لەنێوان هەرزەکاری و سەرەتای بیستەکاندایە. ئەوان دەڵێن لە فەرەنسا پەنجەمۆریان لێ وەرگیراوە وەک ئامادەکارییەک بۆ ئەوەی بەزۆر ڕەوانەی وڵاتانی دیکەی یەکێتیی ئەوروپا بکرێنەوە، ئەمەش بەپێی ڕێککەوتننامەی “دبلن”.
ڕێککەوتنی دبلن ڕێگە بە وڵاتێکی یەکێتیی ئەوروپا دەدات پەنابەران بنێرێتەوە بۆ ئەو وڵاتەی کە پێشتر لێوەی تێپەڕیون و پەنجەمۆریان لێ وەرگیراوە. دوای برێگزیت، بەریتانیا چیتر ئەم میکانیزمەی لەبەردەستدا نەمابوو، بەڵام بەهۆی ڕێککەوتنە نوێیەکە، ئێستا حکومەتی بەریتانیا بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ دەتوانێت سوودی لێ وەربگرێت.
لەو بەڵگەنامانەی کە ڕۆژنامەی ( گاردیان )بینیونی و لەلایەن دەسەڵاتدارانی فەرەنساوە دراون بە هەندێک لە پەنابەران، نووسراوە: “بانگهێشتنامە بۆ جێبەجێکردنی ڕێکارەکانی دبلن.”
لە بەیاننامە هاوبەشەکەی ئەو پەنابەرانەی کە نێردراونەتەوە بۆ فەرەنسا هاتووە: “ئێمە ئەم نامەیە دەنووسین بۆ ئەوەی بەپەلە سەرنجتان بۆ ئەو بارودۆخە زۆر سەخت و ناهەموارە ڕابکێشین کە ئێستا تێیدا دەژین. حکومەتی بەریتانیا ئێمەی دوورخستۆتەوە و ئەو وڵاتەی بۆی نێردراوینەتەوە هیچ ماف، پشتگیری و پارێزگارییەکی بۆ دابین نەکردوین.”
ئەوان ئاماژە بەوە دەکەن کە شوێنی نیشتەجێبوونی نەشیاو و نائارامیان پێدراوە، دەستیان بە چاودێری تەندروستی گونجاو ناگات، بەتایبەتی بۆ ڕزگاربووانی ئەشکەنجەدان، خواردنیان کەمە و لە خێزانەکانیان لە بەریتانیا دابڕاون.
“ئێمە بەپەلە داوای یارمەتیتان لێدەکەین بۆ دڵنیابوون لەوەی کە مافەکانمان ڕێزیان لێدەگیرێت و دادپەروەری دەگەڕێتەوە. داواتان لێدەکەین بیهێننە بەرچاوی خۆتان ئەگەر ئێوە دایک و باوکێک بوونایە و منداڵتان هەبووایە، هەستتان چۆن دەبوو ئەگەر منداڵەکانتان لە شوێنێک بەتەنیا بەجێبهێڵدرانایە و کەسێک نەبووایە چاودێریان بکات؟ هەر چاودێری و پاراستنێک کە بە منداڵەکانی خۆتانی دەدەن، داواتان لێدەکەین هەمان شت بۆ ئێمەش بکەن. ئەمە داواکارییەکی سادەیە لەسەر بنەمای مرۆڤایەتی، و هیوادارین گوێ لە دەنگمان بگیرێت تا پشتگیری و پارێزگاریمان پێ بگات.”
یەکێک لە پەنابەرە گەڕێنراوەکان بە ( گاردیان )ی وت: “تەنانەت یەک یۆرۆشم پێ نییە. ناتوانم لێرە بمێنمەوە چونکە بە خراپی لەلایەن قاچاخچییەکانەوە هێرشم کرایە سەر. ئەوان زۆر مەترسیدارن. هەموویان چەکیان پێیە. بینیم چۆن لە پەنابەرانیان دەدا.”
پەنابەرێکی دیکە وتی: “نیگەرانم لەوەی کە بماننێرنەوە بۆ هەمان ئەو وڵاتانەی کە لێیانەوە هەڵاتووین.”
“ڕێککەوتنەکەی نێوان بەریتانیا و فەرەنسا وەک لاپەڕەیەکی ڕەش لە مێژوودا دەمێنێتەوە چونکە بە تەواوی ئێمەی فەرامۆش کردووە. حکومەتی بەریتانیا ئێمەی کردۆتە نموونە و ئەمە زۆر ئازاربەخش و شەرمەزارییە.”
وتەبێژێکی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا ڕایگەیاند: “ئەوانەی بە شێوەیەکی نایاسایی بە بەلەمی بچووک دەگەنە بەریتانیا، ئێستا بەهۆی ڕێککەوتنەکە لەگەڵ فەرەنسا، دەستگیر دەکرێن و دەنێردرێنەوە.”
“حکومەت لە نزیکەوە لەگەڵ هاوتا فەرەنسییەکانمان کاردەکات بۆ زیادکردنی ڕێژەی دیپۆرتکردنەوەی کۆچبەرە نایاساییەکان. ئێمە هیچ داوای لێبوردنێک ناکەین بۆ توندکردنی ڕێکارەکان دژی کۆچی نایاسایی و هەرچی پێویست بێت دەیکەین بۆ پاراستنی سنوورەکانمان.”
سەرچاوەکانی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا ئەوەشیان زیاد کردووە کە ئەو کەسانەی نێردراونەتەوە بۆ فەرەنسا، مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت بەپێی ڕێکارەکانی کۆچی فەرەنسا و بنەمای یاسایی ڕێککەوتنی “یەک بە یەک” لەگەڵ فەرەنسا و کۆمیسیۆنی ئەوروپا ڕێککەوتنی لەسەر کراوە بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوونی بە یاسا ناوخۆیی و ئەوروپی و نێودەوڵەتییەکان.
پەیوەندی بە وەزارەتی ناوخۆی فەرەنساوە کراوە بۆ وەرگرتنی لێدوان، بەڵام تا ئێستا وەڵامیان نەداوەتەوە.
سەرچاوە: گاردیان
