سەرچاوە: بی بی سی نیوز (BBC News)
سێر کیێر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، و ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا، ڕێککەوتوون لەسەر ئەوەی کە پێویستیان بە “چارەسەری نوێ و داهێنەرانە” هەیە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی پەڕینەوە بە بەلەمی بچووک.
بەریتانیا سەدان ملیۆن پاوەند دەداتە فەرەنسا بۆ ڕێگریکردن لە بەجێهێشتنی بەلەمەکان لە کەناراوەکانی فەرەنسا، بەڵام تا ئێستا لەمساڵدا، ژمارەی ئەو کۆچبەرانەی بەم ڕێگەیە دەگەنە بەریتانیا — کە زۆربەیان داوای مافی پەنابەری دەکەن — گەیشتووەتە ئاستێکی پێوانەیی.
فەرەنسا ئیدیعای ئەوەی کردووە کە یەکێک لە هۆکارە سەرنجڕاکێشەکان بۆیان، توانای “کارکردن بەبێ بەڵگەنامە”یە لە ئابووریی بەریتانیادا. تیمی “BBC Verify” بەدواداچوون بۆ بەڵگەکانی پشت ئەم هۆکارە و “هۆکارە ڕاکێشەرەکانی” دیکە دەکات کە وەک پاڵنەر بۆ پەناخوازان ناودەبرێن تا بەریتانیا وەک شوێنی مەبەست هەڵبژێرن.
ئابووریی نافەرمی (کاری ڕەش)
ئابووریی نافەرمیی بەریتانیا بە سروشتی خۆی دەرفەتی شاراوە بۆ پەناخوازان و کۆچبەرانی دیکەی نایاسایی دەڕەخسێنێت تا بە شێوەی نایاسایی کار بکەن، و حکومەتی بەریتانیاش دانی بەوەدا ناوە کە پێویستی بە جێبەجێکردنی یاسای زیاتر هەیە لەم بوارەدا.
ئیڤێت کوپەر، وەزیری ناوخۆ، لە سەرەتای ئەم هەفتەیەدا ئەمەی وەک “هۆکارێکی ڕاکێشەری” ئەگەری وەسف کرد.
وەزارەتی ناوخۆ ژمارەی سەردانەکانی بۆ ئەو خاوەنکارانەی گومانیان لێدەکرێت کرێکاری نایاسایی دامەزرێنن، زیاد کردووە.
هەروەها قەبارە و بەهای ئەو سزایانەی دەرکراون زیادی کردووە. لە ساڵی منتهی بە مانگی ئازاری ٢٠٢٥، ٢,١٧١ سزا بەسەر خاوەنکاراندا سەپێنراوە کە کۆی گشتیی بەهاکەی ١١١ ملیۆن پاوەند بووە. لە هەمان ماوەی ساڵی پێشوودا، ١,٦٧٦ سزا بە بەهای ٣١ ملیۆن پاوەند هەبوون. هیچ داتایەک لەبارەی جۆری ئەو بزنسانەی کراونەتە ئامانج بەردەست نییە، بەڵام بەیاننامە ڕۆژنامەوانییەکانی ئەم دواییەی وەزارەتی ناوخۆ ئاماژەیان بە چێشتخانە، نینۆک کاری (nail bars) و شوێنەکانی بیناسازی کردووە.
سەرۆک وەزیرانی پێشوو، تۆنی بلێر — و ژمارەیەک لە پەرلەمانتارانی پارتی کرێکاران — داوای ناسنامەی دیجیتاڵی سەرتاسەرییان کردووە لە بەریتانیا بۆ یارمەتیدانی حکومەت لە ڕووبەڕووبوونەوەی “دامەزراندنی نایاسایی ‘نافەرمی'”. ناسنامەی دیجیتاڵی، کە لە زۆرێک لە وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا بوونی هەیە، دەکرێت وەک ئامرازێک بۆ پشکنینی مافی کارکردنی تاکەکان و سنووردارکردنی کاری نایاسایی بەکاربهێنرێت. بەڵام بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە هەندێک لەم وڵاتانە خۆشیان خاوەنی ئابووریی نافەرمیی بەرچاون، ڕوون نییە کە ناسنامەی دیجیتاڵی چەند کاریگەریی لەم بوارەدا هەیە.
ئابووریی یاسایی؟
دەرفەتی کارکردن لە بازاڕی کاردا بە شێوەی یاسایی بۆ پەناخوازان لە کاتی چاوەڕوانکردنی بڕیاری کەیسەکانیاندا، لە بەریتانیا زۆر سنووردارترە بە بەراورد لەگەڵ زۆربەی وڵاتە گەورەکانی ئەوروپا. لە بەریتانیا، پەناخوازان دەتوانن داوای مۆڵەتی کارکردن بکەن ئەگەر زیاتر لە ساڵێک چاوەڕێی بڕیاری سەرەتایی کەیسەکەیان کردبێت. ئەگەر مۆڵەتیان پێ بدرێت، تەنها دەتوانن داوای ئەو کارانە بکەن کە لە لیستی مووچەی کۆچبەریدا هاتوون. هیچ ئامارێکی فەرمی بڵاونەکراوەتەوە لەبارەی ئەوەی چەند پەناخواز مافی کارکردنیان پێدراوە. لە بەرامبەردا، لە فەرەنسا پەناخوازان دەتوانن دوای شەش مانگ لە پێشکەشکردنی داواکاریی پەنابەری، داوای مۆڵەتی کار بکەن. لە ئیتاڵیاش، دەتوانن دوای ٦٠ ڕۆژ لە پێشکەشکردنی داواکارییەکەیان بەدوای کاردا بگەڕێن.
مادلین سەمپشن، لە ناوەندی توێژینەوەی “چاودێری کۆچ”ی زانکۆی ئۆکسفۆرد، وتی: “من کەمێک گومانم هەیە لەو گێڕانەوەیەی زۆرجار لە سیاسەتمەدارانی فەرەنساوە دەیبیستین دەربارەی ئەوەی کە بەریتانیا لە بابەتی مافی کارکردندا ‘نەرم و نیانە’، چونکە ئێمە بەگشتی هەمان سیاسەتمان هەیە کە ئەوان هەیانە و ڕووبەڕووی هەندێک لە هەمان ئاستەنگەکانیش دەبینەوە سەبارەت بە کرێکارە بێ مۆڵەتەکان.”
ناوبراو زیادی کرد کە توێژینەوەکان دەریدەخەن توانای پەناخوازان بۆ قسەکردن بە زمانی ئینگلیزی بە بەراورد بە زمانە ئەوروپییەکانی دیکە، هەروەها بوونی پەیوەندیی خێزانی لەگەڵ بەریتانیا، هۆکاری ڕاکێشەری گرنگن. هۆکارێکی دیکەی ئاماژەپێکراو بریتییە لە “تێڕوانینی گشتی کە بەریتانیا شوێنێکی باشە بۆ ژیان”— پەیامێک کە لەلایەن قاچاخچییەکانی مرۆڤەوە بەکاردەهێنرێت بۆ ئەوەی خەڵک هان بدەن بۆ پەڕینەوە لە نۆکەندی ئینگلیز.
